بزرگ علوی
بزرگ علوی در سال ۱۲۸۳ هجری خورشیدی در خانواده بازرگان و مشروطه خواه بدنیا آمد. پدرش ابوالحسن از مبارزان آزادیخواه دوران جنبش مشروطیت، پسر بزرگ حاج محمد صراف مشروطه خواه و نماینده دور اول مجلس شورای ملی بود.
ابوالحسن در سال ۱۳۰۲ دو پسر خود ( مرتضی و آقابزرگ ) را برای تحصیل به آلمان فرستاد. بزرگ پس از پایان آموزش در سال ۱۳۰۷ به ایران مراجعت کرد و بکار تدریس در شیراز و تهران پرداخت.
بزرگ علوی در دوران تحصیل و اقامت چندین ساله در آلمان با آثار نویسندگان اروپایی آشنا شد و از ادبیات اروپایی تاثیر پذیرفت. آشنایی او از نوجوانی با ادبیات و هنر آلمان و اروپا و از جمله تسلط به زبان آلمانی در کنار استعداد در نویسندگی، زمینه ای بود که حدود یکسال پس از ورود به ایران با ترجمه کتاب " دوشیزه اورلان " اثر " شیلر "، شاعر آلمانی و ? کسب و کار خان وارون? اثر " برنارد شاو "، نمایشنامه نویس ایرلندی، گام در راه شناساندن نویسندگان بزرگ غربی به ایرانیان برداشت.
علوی در کار ترجمه، منتهای روانی و سادگی را بکار برده است. ترجمه های علوی به دید صاحبنظران دقیق است و زبانی شیوا و دل انگیز دارد.
علوی پس از مراجعت به ایران با صادق هدایت، نویسنده برجسته مکتب جدید داستان نویسی ایران در سال ۱۳۰۹ آشنا شد. این دو به اتفاق نویسنده دیگری به نام " ش. پرتو "، " انیران " را در سال ۱۳۱۰ نوشتند که شامل سه داستان بود. هدایت " سایه مغول " و علوی " دیو " را که درباره هجوم اعراب به ایران بود نوشت. بزرگ علوی در همان ایام، داستان " باد سام " را نوشت و با کمک صادق هدایت آن را توسط محمد رمضانی مدیر کتابخانه شرق، در تهران به چاپ رساند.
بزرگ علوی نخستین چهره انتخابی دکتر ارانی برای انتشار مجله " دنیا " بود. در این مقطع حدود سه سال از دیدار و آشنایی جدیدشان در ایران می گذشت. پس از پیوستن ایرج اسکندری به آنان، نخستین شماره مجله " دنیا " را در یکم بهمن ۱۳۱۲ در تهران منتشر کردند.
علوی یکی از سه عنصر تحریریه این مجله بود. هدف اساسی و عمده مجله دنیا که به صورت قانونی و علنی منتشر می گردید، روشنگری و آشنا کردن دانشجویان و جوانان ایرانی با آخرین دستاوردهای دانش، صنعت، فن و هنر جهان آن روز بود. این مجله نه تنها فاقد هر گونه سمت گیری حزبی بلکه هیچگونه موضع گیری صریح سیاسی علیه حکومت وقت ایران نداشت.
بعد از انتشار چندین شماره مجله دنیا در اردیبهشت ۱۳۱۶ اداره شهربانی و امنیتی وقت ایران، این جریان را به عنوان یک جریان کمونیستی وابسته به کمینترن تلقی کرد و با پرونده سازی که توسط رئیس شهربانی وقت سازماندهی شده بود،(بعد از سقوط حکومت رضا شاه این موضوع روشن گردید) همه فعالان این گروه که بعدها به نادرست " گروه ۵۳ نفر " یاد شد، تحت عنوان فعالیت کمونیستی و براندازی حکومت وقت متهم و به حبس های طولانی مدت از ۳ تا ۱۰ سال محکوم شدند. در این جریان بزرگ علوی به ۷ سال زندان محکوم شد، ولی در مهرماه سال ۱۳۲۰ با برکناری رضا شاه بعد از چهار سال و نیم از زندان آزاد گردید.
او قبل از زندانی شدن مجموعه داستان خود را به نام " چمدان " که در بر دارنده شش داستان کوتاه است، منتشر کرد.
سالهای زندان برای علوی اگر چه همراه با صدمات سنگین شخصی و خانوادگی بود، از آنسو نتایج تجارب و زندگی این دوره، موجب آفرینش های ماندی در ادبیات معاصر ایران شده است. نخستین آن مجموعه داستان " ورق پاره های زندان " است که در سال ۱۳۲۱ به چاپ رسید.
این مجموعه نشان داد، زندانی شدن چند ساله علوی نه تنها استعداد وی را در داستان نویسی تضعیف نکرده بلکه او را شعله ورتر و چالاکتر ساخته است. پس از گذشت ۴۳ سال از چاپ نـخـسـت ایـن کـتـاب در ایـران، این اثر در سال ۱۳۶۴ توسط دانشگاه سیراکوس آمریکا به زبان انگلیسی ترجمه و منتشر شد.
ورق پاره های زندان، یادها و یادداشت های دوران زندگی علوی است. او این یادداشت ها را روی ورق پاره های کاغذ سیگار، میوه، قند، و... می نوشت و به بیرون از زندان می فرستاد. او استبداد حکومت وقت و فضای زندان را با بیانی عاطفی و یا به گونه ای روایتی و داستانی توصیف کرده است.
دو سال پس از چاپ این مجموعه در تهران، کتاب " پنجاه و سه نفر " را در سال ۱۳۲۳ نوشت که گزارش گونه ای است از رویدادهای زندان.
اثر دیگر او در سالهای پس از زندان، مجموعه داستان " نامه ها " است که در سال ۱۳۲۷ منتشر شده است. داستان " چشم هایش " که برخی ها آن را بهترین کار علوی می دانند، داستان بلندی است که در سال ۱۳۳۰ به چاپ رسید. این کتاب در سال ۱۳۳۸ به زبان آلمانی ترجمه و منتشر شد.
سال های ۱۳۲۳ - ۱۳۲۰ اوج شکوفایی نویسندگی و آفرینش های ادبی علوی است. او در این سالها مقالاتی در نشریات حزب توده و پیام نو می نوشت و عضو شورای سر دبیران پیام نو بود.
علوی در فروردین ماه ۱۳۳۲ به اروپا سفر کرد. در همین سال کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در ایران به اجرا درآمد و او ناگزیر در اروپا باقی ماند. بعد از مدتی در دانشگاه همبولت آلمان شرقی به کار تحقیق و تدریس مشغول شد. در طول ۱۵ سال اول زندگی در مهاجرت، مجموعه داستان " میرزا " را نوشت که شامل پنج داستان کوچک است. اثر بعدی علوی به نام سالاریها در سال ۱۳۵۴ منتشر گردید. رمان " موریانه " نیز در سال ۱۳۷۲ (۱۹۹۳) به چاپ رسید.
علوی در مهاجرت آثار با ارزشی تدوین و منتشر کرد؛ از جمله ? تاریخ ادبیات جدید ایران و پیشرفت آن، که به زبان آلمانی تالیف و در سال ۱۳۳۸ در برلین شرقی چاپ شد.
او برخی از آثار فارسی را به زبان آلمانی ترجمه کرده که می توان از جمله ترجمه شعر های خیام و هفت پیکر نظامی گنجوی را نام برد.
یکی دیگر از تلاش های او در این سالها، تدوین فرهنگ واژگان فارسی به زبان آلمانی بود که به صورت گروهی نزدیک به ۵ سال روی آن کار کرد. علاوه بر تلاش ها و پژوهش های یاد شده، علوی در زمینه تاریخ معاصر ایران نیز کتابی دربارهً اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران به زبان آلمانی نوشت و آخرین کار او تدوین و تالیف کتاب آموزش زبان فارسی به آلمانی بود.
نزدیک ۶۵ سال زندگی بزرگ علوی در زمینه قلم و پژوهش بود. او در این راه خدمات بسزایی به فرهنگ و ادب ایران انجام داد، و آثاری ماندنی از خود بجای گذاشت.
بزرگ علوی در سن ۹۲ سالگی در تاریخ ۱۷ فوریه ۱۹۹۷ برابر با ۲۸ بهمن ماه ۱۳۷۵ بعد از دو هفته بیماری در شهر برلین آلمان درگذشت و بنا بر وصیت در قبرستان مسلمانان در کنار پدرش در شهر برلین دفن گردید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر